De Joodsche Invalide, Amsterdam

Aan de Nieuwe Achtergracht in Amsterdam werd in 1924 ‘De Joodsche Invalide’ gebouwd naar ontwerp van Harry Elte. Het verzorgingstehuis voor de Joodse gemeenschap bleek echter al snel te klein. Daarom werd in 1937 een uitbreiding gerealiseerd, ontworpen door J.F. Staal en M. Oesterman. Helderheid, gezondheid en ontmoetingen vormen de kernwaarden van dit ontwerp, waarbij de hoge transparantie van de erkergevel een essentiële rol speelt. Het gebouw kent een rijke (bouw)geschiedenis. Een plaquette aan de gevel herinnerd aan de deportatie van bewoners in 1943. Sinds de jaren ’80 wordt dit rijksmonument gebruikt door de GGD Amsterdam.

Het gebouw is toe aan groot onderhoud en verduurzaming van de gevel. Door de diverse uitbreidingen en aanpassingen na 1937 heeft het gebouw zijn oorspronkelijke transparantie en helderheid verloren. In de jaren ’60 is de gevel van de grote glazen erker op de hoek vervangen, waardoor de ranke stalen profielen zijn verdwenen. Bij de transformatie naar het GGD-kantoor begin jaren ’80 is er een erker gerealiseerd boven de nieuwe hoofdentree, wat een concurrerend element vormt ten opzichte van de oorspronkelijke hoekerker. Voor het ontwerp is er sprake van een hoog monumentaal ambitieniveau. Voor sommige onderdelen betekent dat een restauratieve of reconstructieve aanpak, tegelijkertijd is er ook ruimte voor bouwtechnische vernieuwing.

Op hoofdlijnen streven we met de restauratievisie en het ontwerp naar het herstel van de heldere volumeopbouw van Staal: glazen en bakstenen volumes op een plint van tegels. Dit biedt mogelijkheden voor architectuur met een eigentijdse invulling, waarbij gebruik zal worden gemaakt van circulaire en bio-based materialen. Net als in het oorspronkelijke ontwerp staat gezondheid centraal. Met de renovatie van de gevel brengen we licht en lucht terug in het gebouw, waarbij het binnenklimaat wordt geoptimaliseerd. De grote glazen hoekerker wordt gereconstrueerd met ranke stalen profielen en geïntegreerd zonwering. De hoofdentree aan de Nieuwe Achtergracht is herontwerpen als duidelijk hoofdentree. De nu concurrerende erker boven dit entree wordt vervangen voor een nieuwe gevel. Deze nieuwe gevel is complementair aan het oorspronkelijke bakstenen volume van Harry Elte, waardoor er een helder geheel ontstaat.