Villa Tugendhat, Brno (CZ)

De Villa Tugendhat in Brno (Tsjechië) is in 1929-30 gerealiseerd naar ontwerp van Ludwig Mies van der Rohe en Lilly Reich. Wessel de Jonge was vice-voorzitter van de internationale adviescommissie THICOM die van 2010-2012 de ingrijpende hersteloperatie van het wereldberoemde huis heeft begeleid. Sinds de Tweede Wereldoorlog was het woonhuis in een spiraal van verwaarlozing en verval geraakt. Een eerste restauratie in de jaren ’70 heeft het gebouw van de ondergang gered. Vooruitlopend op verdere restauratie is dit icoon van de Moderne Beweging begin 2001 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst.

De werkzaamheden waren nodig vanwege de steeds verder toenemende verzakkingen, de correctie van enkele eerdere restauratie-ingrepen en de algehele slechte staat van onderhoud. De aanwijzing tot UNESCO Werelderfgoed vereiste daarnaast een verbeterde publiekstoegankelijkheid, het voorzien van ontvangst- en exporuimten, toiletten en garderobes in het gebouw. Bovendien was er sprake van diverse voorzieningen voor brand- en inbraakveiligheid en het waarborgen van klimaat- en lichtcondities in het museale interieur.

Om de restauratie volgens de richtlijnen van UNESCO in goede banen te helpen leiden is door de gemeenteraad van Brno een groep internationale adviseurs benoemd in de Tugendhat House International Committee. Deze THICOM telde leden uit Tsjechië (7), Duitsland (4), Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal en Zwitserland. Ook de familie Tugendhat was hierin vertegenwoordigd. Een van de belangrijkste punten van overleg betrof het museale concept van het woonhuismonument. De tweede taak van de commissie was de verslaglegging over de restauratie aan de nationale en internationale vakwereld. De THICOM is zeven keer bijeengekomen voor overleg met het restauratieteam en advies aan de gemeente Brno, die eigenaar is van het huis.

Het restauratieontwerp van architectenbureau Omnia Projekt is uitgevoerd door diverse vakkundige handwerkslui en gespecialiseerde firma’s onder leiding van hoofdaannemer Unistav uit Brno. Een grote technische uitdaging was de consolidatie van de grote terrassen die van de heuvel dreigden af te glijden. De oorzaak hiervan was het wegspoelen van grond door mankementen aan de afwateringssystemen in en rond het huis. In plaats van sloop en herbouw bleek het uiteindelijk toch mogelijk het originele terras te handhaven terwijl hieronder een nieuwe fundering werd aangebracht. Vergelijkbaar met het verdoeken van een schilderij is het originele gevelpleisterwerk eerst afgenomen en later op de nieuwe steunwanden terug aangebracht.

De THICOM heeft ook telkens intensief met de vaklui op de bouwplaats overlegd over de te volgen aanpak. Voor het reinigen, herstellen, aanhelen en vernieuwen van pleisterwerken, beglazing, vloerafwerkingen, betimmeringen, meubilering, stoffering, verlichting enzovoorts zijn uitgebreide proefopstellingen en testvlakken beoordeeld en besproken. Een spectaculaire ontdekking betrof de originele houtpanelen van de ronde eetkamerwand die in de oorlog uit het huis waren geroofd. De segmenten van kostbaar Makassar-ebbenhout konden worden opgespoord in het voormalige Gestapo hoofdkwartier in Brno en zijn teruggeplaatst in het huis.

De Villa Tugendhat is in maart 2012 opnieuw voor het publiek opengesteld en ontvangt ca. 40.000 bezoekers per jaar.

Lees meer: website Villa Tugendhat